| 2009: Viognier |
| Wanneer en Wie | 21 September 2009
Verslag: Bert Gilles
Wijnkeuze: Theo |
| Intro | Viognier: alleen maar hype?
De wijnwereld heeft zo van die stromingen die vaak meer op tijdelijke modeverschijnsels lijken dan op echte tendensen. Zo was er, een paar decennia geleden, de onstuitbare opgang, overal ter wereld, van de Chardonnay.
Plots was de druif omnipresent met als - typisch Amerikaanse- tegenreactie, het ABC-beginsel : Anything But Chardonnay!
Eigenlijk was dit een even overtrokken reactie als de neiging om Chardonnay als alleenzaligmakend te gaan beschouwen.
Is de Viognier een gelijkaardig lot beschoren? Wij denken van niet: zijn opkomst in de populariteitspoll is reëel maar veel bescheidener; maar er is wel een gelijkenis met de Chardonnay: Viognier vertoont een kleurrijke veelheid van smaken en aroma's naargelang de regio, het continent en de inspiratie van de wijnbouwer. Ze draagt zo bij tot de door ons zo gekoesterde veelzijdigheid van het wijnlandschap.
Dank alvast aan Theo voor het bijeengaren van deze rijk geschakeerde selectie!
|
| De Selectie |
 |
Champagne-proevertje, geschonken door Jacques,
ter gelegenheid van de geboorte van een zoveelste kleinkind.
Lena, welkom in deze wereld. |
 |
1. Mouton viognier 2004, Collines Rhodaniennes
Oud goud met een spatje barnsteen.
De neus komt wat "vermoeid" over, wat oxidatief ook met indrukken van verlopen fruit. Niet zo echter met de smaak; die toont nogal wat peper met bescheiden zuren, peren op siroop en noten. In de finale duikt weer peper op in combinatie met notenbitter.
G: 10.5 6.20 €
2. Viognier Bernard Chambeyron 2007, Collines Rhodaniennes
Bleekgeel/ jong goud.
We snuiven een merkwaardige geur van braadjus op en van linnen dat vers van de wasdraad komt maar ook de fruitigheid van appel, peer en droge abrikoos.
De smaak vertoont meer fraîcheur, een mooi evenwicht bitter/zuur met accenten van pompelmoes, kruisbes, verse ananas en witte peper + alcohol in een finale van behoorlijke lengte.
G: 12 7.5 €. |
 |
3. Don Luis, Viognier Seleccion Reservada, Mexico 2005
24- karaatsgoud.
De ietwat gesloten neus onthult witte bes, banaan, rozijnen en crème-fraîche.
De smaak komt zeer stevig uit de startblokken waar mild rijp en gedroogd geel fruit de boventoon voeren, samen met zeer stevige alcohol en bescheiden zuren. Spicy devil!
G: 12.5 11 € |
 |
4. Dom. Condoulet, Pays d'Oc 2006
Zuiver oud goud met lichtgroene tint.
De neus is nogal kruidig van karakter met accenten van jonge groene eik, een puntje zwavel, rijpere appel, kruisbes, perzik, pompelmoes en een vleugje bloemen.
Milde smaakaanzet, dadelijk gevolgd door massa's witte peper, levendige zuren en de fruitigheid van knapperige appel en pompelmoes. De wijn loopt uit op een kruidige alcoholfinale en vertoont al bij al een mooi evenwicht.
G: 12.5 6.33 €.
5. Dom. Condoulet, Pays d'Oc 2008
Jong goud met groene zweem.
Hier is de neus meer fruitig getint met vooral verse ananas, kruisbes, kiwi, Granny, witte bes, banaan en een bloemig parfum als toetje.
De smaak vertoont alleszins meer fraîcheur dan de 06 met toch weer flink wat bitter, mooi in balans weliswaar en de fruitigheid van perzik, limoen en pompelmoes. Lange kruidige finale als afsluiter.
G: 13.5 6.81 €. |
 |
6. Dom. De Montine, Côteaux du Tricastin 2007
Jong goud met groene tint.
Zeer fruitige neus: witte snoepjes, ananas, banaan, kiwi en een vleugje kamperfoelie.
De smaak vertoont bescheiden zuren in de aanzet maar des te meer bittertonen: walnoot en roze pompelmoes. Alcohol en peper tekenen de finale.
G: 14 8.95 €. |
 |
7. Zilzie Viognier 2007, Victoria, Australië
Goud met duidelijke groene tint.
Bloemige neus met een vleugje honing en rijper geel/gedroogd fruit.
De smaak wordt getekend door een peperige, alcoholgeladen aanzet, is tegelijk vettig en mineralig met toch voldoende zuren. De fruitigheid van rabarber, pompelmoes en limoen maken het plaatje af.
G: 14 9.76 €. |
 |
8. Brampton 2006, Coastal Region, Rustenberg, Zuid-Afrika
Goud met groene tint.
Zeer aromatische, rokerige neus met accenten van ceder, rijper geel en wit fruit, rozijnen, boter en noten.
De smaak wordt getekend door een zeer mooi evenwicht bitter-zuur: enerzijds jong knapperig fruit, anderzijds een uitgesproken notenaccent met pompelmoes en limoen als afsluiter.
G: 15 11.13 €.
9. Fairview 2005, Paarl, Zuid-Afrika
Goud en groen.
De neus is bloemig getypeerd, aangevuld door wit snoep, perzik en abrikoos.
De smaak wijkt nogal af van dat patroon: meer kruidigheid en bittertonen hier, minder exotisch maar wel fijner.
G: 14.5 12.5 € |
 |
10. Chambeyron moëlleux 2008, Rhône
Bleekgeel.
In de neus vinden we gypkes, witte snoepjes, rozenwater en vanillelikeur terug. De smaak lijkt wel een afknapper: alcoholisch gemineraliseerd suikerwater…
--- 7.50 €.
11. Fleur d'automne 2008, Raisins surmûrs, Rhône
Goud met ambertint.
Licht oxidatieve neus met geraspte appel, Onzelievevrouwebedstro en rijpe Reine Claude.
Rijper fruit in de smaak, wel wat simpel en stroperig
---- 7.20 €. |
 |
| Achtergrond Informatie | Geschiedenis
De oorsprong van deze druif is onbekend. Volgens een legende bestond de druif echter al in het Rhône dal vanaf 281. Een Romeinse keizer bracht de druif naar de Beaujolais, maar in de Rhône streek werden ze overvallen door bandieten. De naam Viognier stamt af van Via Gehennae (de weg naar de hel). Het kan ook zijn dat de druif nog langer in de Rhône voorkomt.
De Viognier was ooit een vrij algemene druif, maar nu is het een druif die begin de jaren 60 bijna alleen nog maar voorkwam in het noorden van de Rhône.
Stel nu eens dat wijnboer Georges Vernay in Condrieu het bijltje er in de jaren zestig bij neergegooid had. Zou er dan vandaag nog ergens in de wereld een viognierstok te vinden geweest zijn?
De druif was dus bijna uitgestorven toen er in de jaren '60 nog maar een 8-tal hectare over waren. Toch is de druif weer in opkomst en wordt er ook steeds meer aangeplant in de Languedoc en Californië.
Tot aan het einde van de jaren ’80 was Viognier een nagenoeg onbekende druivensoort, die je buiten Condrieu nauwelijks aantrof. In de jaren ’90 werd deze variëteit plots hip en werd ze massaal aangeplant in Zuid-Frankrijk, zowel langs de Rhône als in de Languedoc. Dat is voor de wijnliefhebber een goede zaak, want de schaarse Condrieuwijnen zijn behalve lekker ook duur. Wie enkele tientallen euro’s wil neertellen voor een fles moet beslist eens een Condrieu proberen, maar wie het bescheidener houdt, kiest beter een zuiderse Viognier.
Omdat de wijnwetgeving in de Zuid-Franse wijnstreken geen rekening houdt met het Viognier-succes, komen die wijnen als Vin de Pays op de markt. Nochtans beschouwen veel wijnboeren hun Viognier als hun beste witte wijn. Dat bewijst nog maar eens dat appellaties relatief zijn.
De afgelopen paar decennia heeft viognier flink aan populariteit gewonnen. Om te beginnen in Condrieu zelf en de paar dorpjes in de nabije omgeving, die samen de appellation vormen. Hij wordt daar nu weer liefdevol als lokale specialiteit gekoesterd, met als gevolg dat er tegenwoordig meer dan honderd hectare van aangeplant staat. Wijnstokken staan hier op steile hellingen met granietbodems en verweerde mica. Een curiositeit is de enclave van de appellation Château Grillet met een oppervlakte van welgeteld 3,5 hectare. De eigen status is te danken aan een afwijkende bodem.
Het succes van Viognier beperkt zich beslist niet tot Frankrijk. Ook wijnlanden uit de nieuwe wereld hadden al snel in het snotje dat de consument van deze druif houdt. En dus vind je ze tegenwoordig in de hele wereld.
De druif verspreidt zich over het zuiden van Frankrijk (in de Languedoc-Roussillon, Ardèche en elders de Provence) en groeit nu ook in de Verenigde Staten en Australië.
In de Ardèche werd viognier in 1993 voor het eerst aangeplant op initiatief van Beaujolaisproducent Duboeuf.
Teelt
Viognier is ongetwijfeld een boeiende maar géén gemakkelijke druif. Allereerst blijft het een rendementgevoelige druif; enkel door kleine opbrengsten krijg je het volle karakter. De zuren liggen eerder aan de lage kant waardoor je in een warm klimaat nogal snel in molligheid vervalt. Verder heeft de druif ook een uitstekende terroir nodig om het niveau van ‘lekker fruit’ te overstijgen en echte verfijning te tonen. De kleine AOC Condrieu, gelegen in de noordelijke Rhône, voldoet aan al deze criteria om uitstekende Viognier te maken. De steile graniethellingen laten slechts kleine rendementen toe wat de concentratie natuurlijk ten goede komt. In dit noordelijke punt van de noordelijke Rhône blijft het klimaat koel genoeg om voldoende zuren mee te geven aan de Viognier. En op de granietbodem van Condrieu nemen de wijnen een intrigerende mineraliteit op die de druif zichzelf laat overstijgen. Maar zelfs in Condrieu loopt niet alles van een leien dakje. Je moet namelijk rijp genoeg plukken om de typische aroma’s van abrikoos en exotisch fruit te bekomen maar wanneer je té rijp plukt dan verlies je de subtiele bloemige toets van viooltjes en meestal ook de minerale expressie. Het Condrieu wijnbouwgebied is 22 km lang. Overal heb je hier de Arzelle bodem. Toch is de bodem niet overal gelijk. Op sommige plaatsen heb je wat meer klei en minder zand.
Viognier houdt van droge en arme granietbodems en is resistent tegen droogte. De productie per hectare is uitzonderlijk laag en bedraagt 20-30 hectoliter per hectare.
Viognier is gevoelig voor meeldauw en kan pas geplukt worden als die volledig gerijpt is. Als de druif te vroeg wordt geplukt, kunnen de aroma en smaak niet meer tot hun recht komen.
De druiven zijn klein, hebben een diepe kleur en produceren gouden, volle wijnen.
Is het rendement van de druif al klein, hier wordt deze verder naar beneden gebracht door de moeilijke manier waarop de druif verbouwd moet worden. Hellingen met een percentage tot wel 60% waardoor terrassenbouw noodzakelijk is.
Het is een druif, die zeer wispelturig is en geeft daardoor een onregelmatige oogst. Tijdens de bloeiperiode moet het droog en warm weer zijn, want anders lijdt de druif snel aan coulure, een plantenziekte die de productie snel doet verminderen. In het najaar kan rotting een probleem vormen, want de vruchten zitten in elke tros heel compact op elkaar. Een iets te vochtige septembermaand kan desastreus zijn.
Een vast recept voor de vinificatie in Condrieu bestaat niet. De ene producent zweert bij malolactische vergisting - in feite een bacteriologisch proces waarbij de zuren milder worden - , de ander is er fel op tegen. Eenzelfde discussie doet zich voor bij het al dan niet gebruiken van (nieuwe) eikenhouten vaten. Door de noodzaak om de druif met het oog op optimale rijpheid zo laat mogelijk te plukken, hebben Viogniers vaak de nodige body - een alcoholpercentage van 14 is niets bijzonders - en een lage zuurgraad. Vin de Pays d'Oc is meestal wat lichtvoetiger dan Condrieu, terwijl Californië weer voor het heftige werk zorgt.
In Condrieu is de maximale opbrengst 35 hl/ha. Deze lage opbrengst is belangrijk om de exotische aroma's in de wijn te houden. Veel wijnmakers in deze appellation kiezen voor een lagere opbrengst. In de nieuwe wijnwereld varieert de maximale toegestane opbrengst van 40 tot 90 hl/ha. De wijnstokken leveren pas na 15 jaar betere wijnen. Aangezien de meeste wijnstokken niet ouder dan 10 jaar zijn, kunnen we de aankomende jaren een verbetering verwachten van de Viognier wijnen. In de Rhône zijn wijngaarden met meer dan 70 jaar oude wijnstokken. De oogst vindt plaats in de koele uren, omdat koele druiven zorgen voor een helder sap. Er is een grote variatie in vinificatie. Sommige wijnmakers experimenteren met schilcontact. Maar de meesten zijn bang voor bijsmaken die niet gewenst zijn. Om de frisheid in de wijn te houden wordt een 2e fermentatie maar weinig toegepast. In warmere streken wordt zelfs gekozen voor het aanzuren van de wijn.
Verspreiding
Viognier is een druif die zeer in opkomst is en wint aan populariteit onder de witte druivenrassen. Tot voor kort was viognier alleen maar aangeplant in de Noordelijke Rhône, waar wijnen worden geproduceerd van wereldklasse. Namen als Condrieu en Château Grillet behoren wereldwijd tot de top. Tegenwoordig is hij op veel meer plaatsen te vinden. In de Languedoc en in Californië wordt de Viognier druif aangeplant op vrij uitgebreide schaal.
In Australië werd de eerste Viognier in 1979 geplant door het wijnbedrijf Yalumba. Nu is deze wijngaard 8 ha groot. In het totaal is er wat meer dan 50 ha wijngaard in heel Australië. De kwaliteit is heel wisselend. Het probleem bij de oogst is dat het suikergehalte niet bepalend is wanneer de druiven moeten worden geoogst, maar de smaakaroma's moeten goed gerijpt zijn. Vaak hebben de druiven dan al veel suiker en minder zuren. Sommige wijnmakers oogsten te vroeg, waardoor de wijnen wel fris zijn maar te weinig smaak hebben.
Californië heeft meer dan 445 ha Viognier. Men ziet de Viognier als alternatief voor de Chardonnay. De wijn wordt verkocht als cultwijn. De eerste die deze druif plantte was Josh Jensen van Calera. De wijnen zijn uitstekend maar de prijzen zijn erg hoog.
In Spanje, Italië en Griekenland wordt deze druif ook verbouwd. Vaak komen ze wat aroma's te kort. Ze zijn vet, vol en aangenaam in de mond.
Geur
Viognier heeft een vrij expressief, krachtig aroma dat ook bij ‘blends’ met andere druivenvariëteiten gemakkelijk herkenbaar is.
Ze hebben een heel kenmerkend parfum van zacht wit fruit (abrikozen, perziken, peer), gember, noten, honing, muskus en voorjaarsbloemen (viooltjes, meidoorn, acacia, jasmijn, sleutelbloemen).
Smaak
Viognier heeft meestal behoorlijk veel body, weinig zuren en een fluweelachtige, volle lange afdronk (met een toets van honing).
De wijnen kunnen delicaat en rond zijn met veel fruit en kracht.
De wijn heeft een gouden tint en een hoog alcoholgehalte, is tevens droog en bezit een typisch bittertje in de afdronk.
Keuken
Een frisse jonge Viognier is zeer geschikt als aperitief.
De wat vollere aromatische Viognier past ook bij gekruide gerechten en ook bij zeebanket.
Viognier is niet wat je noemt een dorstlesser of een doordrinkwijn. Nee, het is vanwege zijn bijzondere karakter een echte eetwijn. Viognier is een veelzijdige wijn aan tafel, zowel bij klassiek Franse gerechten als bij zaken met een Aziatische toets. Bijvoorbeeld bij salades met zeevruchten of een gratin van rivierkreeftjes, schaaldieren als kreeft, krab, coquilles Saint-Jacques of, langoustines, vis als tarbot of tongschar, varkensvlees met rozemarijn, romige Indiase curry, kip met zoetzure saus of kalkoen met gember.
|
| Nabeschouwing | Belangrijk: De eerstvolgende bijeenkomst zal uitzonderlijk op dinsdag 20 oktober moeten doorgaan omdat 5 oktober niet beschikbaar bleek te zijn.
Er wordt gezorgd voor een passende selectie!
Verslag: Bert Gilles |
|